ఇటీవల ఎన్డీఏ ప్రభుత్వంపై ప్రవేశపెట్టిన అవిశ్వాస తీర్మానంపై ప్రధాని మోదీ తన ప్రసంగంలో కాంగ్రెస్ను విమర్శించడానికి ఈశాన్య ప్రాంత చరిత్రలోని అనేక కీలక ఘట్టాలను ప్రస్తావించారు. అందులో ముఖ్యంగా 1966లో మార్చి 5న ఇందిరాగాంధీ నేతృత్వంలోని కాంగ్రెస్ ప్రభుత్వం మిజోరం ప్రజల తిరుగుబాటును నిలువరించేందుకు బాంబుదాడి చేసిందని గుర్తు చేశారు. ఇందులో ఎంతో మంది సాధారణ ప్రజలు ప్రాణాలు కోల్పోయారని ఆరోపించారు. అసలు ఈ దారుణ ఘటనకు దారి తీసిన పరిణామాలు మిజోరం చరిత్ర ఏమిటో ఇప్పుడు తెలుసుకుందాం..
క్లుప్తంగా..
మిజో నేషనల్ ఫ్రంట్ (MNF) తిరుగుబాటుకు ప్రతిస్పందనగా భారత వైమానిక దళం (IAF) మార్చి 5, 1966న మిజో హిల్స్ (ప్రస్తుత మిజోరం)లోని ఐజ్వాల్ నగరంపై బాంబు దాడి చేసింది. బాంబు దాడికి అప్పటి ప్రధాని ఇందిరాగాంధీ ఆదేశాలిచ్చారు. నివేదికల ప్రకారం, ఆహార సంక్షోభం, తీవ్రమైన కరువును ఎదుర్కోవడానికి ఏర్పడిన మిజో నేషనల్ ఫామిన్ ఫ్రంట్, మిజో నేషనల్ ఫ్రంట్గా రూపాంతరం చెందింది. ఇది తరువాత మిజో నేషనల్ ఆర్మీ అనే సాయుధ విభాగాన్ని ఏర్పాటుచేసింది.
మిజో నేషనల్ ఫ్రంట్ మార్చి 2, 1966న ఐజ్వాల్ ఖజానాతోపాటు ఆయుధాగారాన్ని చేజిక్కించుకుంది. దీనికి ప్రతిగా భారత వైమానిక దళం రంగంలోకి దిగింది. ఐజ్వాల్పై మెషిన్ గన్ దాడికి నాలుగు IAF ఫైటర్ జెట్లను ఉపయోగించింది. ఆపై ఐజ్వాల్పై బాంబు దాడిలో దాదాపు 70 నుండి 100 మంది పౌరులు మరణించారు. ఇది గృహాలు, వ్యాపారాలు, ప్రభుత్వ భవనాలను కూడా ధ్వంసం చేసింది. మిజో తిరుగుబాటులో బాంబు దాడి ఒక ప్రధాన మలుపు. ఇది ఈ ప్రాంతంలో సుదీర్ఘకాలం హింస మరియు అస్థిరతకు దారితీసింది.
చారిత్రక నేపథ్యం ( Mizoram historical background ):
ఈశాన్య భారతదేశంలోని అనేక ఇతర తెగల మాదిరిగానే మిజోలకు సంబంధించి కూడా కూడా రహస్యంగా ఉంది. మిజోలు చైనా నుంచి ప్రస్తుతం ఉన్న ప్రాంతాలకు వలస వచ్చారనే వాదన బలంగా వినిపిస్తుంది.
మిజోలు చైనాలోని యాలుంగ్ నది ఒడ్డున ఉన్న షిన్లుంగ్ లేదా చిన్లుంగ్సన్ నుండి వచ్చి ఉండవచ్చు. వారు మొదట షాన్ రాష్ట్రంలో స్థిరపడ్డారు. 16వ శతాబ్దం మధ్యలో కబావ్ వ్యాలీకి ఖంపట్కు అలాగే చిన్ హిల్స్కు వెళ్లారు.
భారతదేశానికి వలస వచ్చిన తొలి మిజోలను కుకీలు అని పిలుస్తారు. రెండవ బ్యాచ్ వలసదారులను న్యూ కుకీలు అని పిలుస్తారు. భారతదేశానికి వలస వచ్చిన మిజో తెగలలో లుషాయిలు చివరివారు. 18వ, 19వ శతాబ్దపు మిజో చరిత్రలో గిరిజనుల దాడులు,దండయాత్రలు జరిగాయి. మిజో హిల్స్ ను అధికారికంగా 1895లో బ్రిటీష్-భారతదేశంలో ప్రకటించింది. ఉత్తర, దక్షిణ కొండలు 1898లో ఐజ్వాల్ ప్రధాన కార్యాలయంతో లుషై హిల్స్ జిల్లాలోకి చేర్చబడ్డాయి.
మిజోలు, 14వ శతాబ్దం ప్రారంభంలో, ఇండో-బర్మీస్ సరిహద్దులోని చిన్ హిల్స్ వద్ద స్థిరపడ్డారు. వారు గ్రామాలను నిర్మించారు. వాటిని సీపుయ్, సైహ్మున్, బోచుంగ్ వంటి వారి వంశ పేర్లతో పిలిచారు. చిన్ హిల్స్లోని కొండ ప్రాంతం, కష్టతరమైన భూభాగం కావడంతో ఖంపట్ వంటి మరో సెంట్రల్ టౌన్షిప్ నిర్మాణానికి ఆటంకం ఏర్పడింది. గ్రామాలు చాలా క్రమరహితంగా చెల్లాచెదురుగా ఉన్నాయి. భౌగోళిక సమస్యల వల్ల వివిధ మిజో వంశాలు ఒకరితో ఒకరు సన్నిహితంగా ఉండటం ఎల్లప్పుడూ సాధ్యం కాలేదు.
మౌతం కరువు (MAUTAM FAMINE):
1959లో మిజో హిల్స్ను మిజో చరిత్రలోనే అతిపెద్ద కరువు ఏర్పడింది. దీనిని ‘మౌతం కరువు’ అని పిలిచేవారు. ఇది ఆ ప్రాంతాన్ని పూర్తిగా నాశనం చేసింది. ఆ కరువుకు కారణం వెదురు వనాలు.. వెదురు వనాలు పుష్కలంగా ఉండడంతో అక్కడ ఎలుకల జనాభా పెద్ద సంఖ్యలో పెరిగింది. వెదురు గింజలను తిన్న ఎలుకలు క్రమక్రమంగా పంటల వైపు మళ్లి గుడిసెలు, ఇళ్లకు తరలివచ్చాయి.
ఎలుకలు సృష్టించిన విధ్వంసం భయంకరమైనది. వాటి కారణంగా పంటలన్నీ దెబ్బతిన్నాయి. ధాన్యం కూడా తక్కువ పండింది. ఇక జీవనోపాధి కోసం చాలా మంది మిజోలు అరణ్యాల నుండి వేర్లు, ఆకులను సేకరించవలసి వచ్చింది. మరికొందరు అడవి నుండి తినదగిన కంద మూలాలు, ఆకులను సుదూర ప్రాంతాలకు తరలించారు. మరికొందరు సుదూర ప్రాంతాలకు తరలివెళ్లగా, చాలా మంది ఆకలితో చనిపోయారు.
ఇలాంటి చీకటి సమయంలో అనేక సంక్షేమ సంస్థలు ఆకలితో అలమటిస్తున్న గ్రామస్థులకు సహాయం చేయడానికి తమ వంతు ప్రయత్నం చేశాయి. అన్ని కొండ ప్రాంతాలు కావడంతో వ్యవస్థీకృత రవాణా వ్యవస్థ లేదు. ఫలితంగా ఆహార పదార్థాల రవాణా కష్టమైపోయింది. రవాణాను సులభతరం చేయడానికి.
అంతకుముందు 1955లో మిజో కల్చరల్ సొసైటీని 1955లో స్థాపించారు. దీనికి లాల్దేంగా దీనికి కార్యదర్శిగా ఉన్నారు. మార్చి 1960లో మిజో కల్చరల్ సొసైటీ పేరు ‘మౌటం ఫ్రంట్’గా మార్చారు. 1959-1960 కరువు సమయంలో ఈ సంఘం ప్రభుత్వం నుంచి సాయం కోసం ఉద్యమించడంతో అన్ని వర్గాల ప్రజల దృష్టిని ఆకర్షించగలిగింది. సెప్టెంబర్ 1960లో మౌటం ఫ్రంట్.. సొసైటీ మిజో నేషనల్ ఫామిన్ ఫ్రంట్ (MNFF) గా మారింది. పెద్ద సంఖ్యలో మిజో యువత బియ్యం ఇతర నిత్యావసర వస్తువులను మారుమూల గ్రామాలకు రవాణా చేయడంలో సహాయం చేయడంతో MNFF ప్రజాదరణ పొందింది.
తిరుగుబాటు(Mizoram Insurrection):
మిజో నేషనల్ ఫామిన్ ఫ్రంట్ లో ‘ఫామిన్’ అనే పదాన్ని తొలగించి మిజో నేషనల్ ఫ్రంట్ (MNF) గా ఒక కొత్త రాజకీయ సంస్థగా ఎదిగింది. గ్రేటర్ మిజోరాంకు సార్వభౌమ స్వాతంత్ర్యం సాధించాలనే నిర్దిష్ట లక్ష్యంతో లాల్డెంగా నాయకత్వంలో 22 అక్టోబర్ 1961న ఆవిర్భవించింది. 1966 ఫిబ్రవరి 28న ఐజ్వాల్, లుంగ్లే, చాంగ్టే, చిమ్లుయాంగ్, ఇతర ప్రదేశాలలో ఏకకాలంలో పెద్ద ఎత్తున ఉద్యమాలు జరిగాయి.
MNF(Mizo National Front ) సార్వభౌమ భూమిని స్థాపించాలనే తన లక్ష్యాన్ని సాధించడానికి క్రమంగా హింస మార్గాన్ని అనుసరించారు. మరోవైపు అస్సాం కొండలలో ఇతర రాజకీయ శక్తులు ప్రత్యేక రాష్ట్రం కోసం ప్రయత్నిస్తున్నాయి. అస్సాంలోని కొండ ప్రాంతాలు ఎదుర్కొంటున్న సమస్యలకు రాజకీయ పరిష్కారం కోసం అన్వేషణ కొనసాగింది.
కాగా అప్పటి కాంగ్రెస్ ప్రభుత్వం మిజో నేషనల్ ఫ్రంట్ 1967లో చట్టవిరుద్ధ సంస్థగా ప్రకటించింది. దీంతో రాష్ట్ర హోదా డిమాండ్ కొత్త ఊపందుకుంది. మే 1971లో ప్రధాన మంత్రి ఇందిరా గాంధీని కలిసిన మిజో డిస్ట్రిక్ట్ కౌన్సిల్ ప్రతినిధి బృందం.. మిజోలకు పూర్తి స్థాయి రాష్ట్రం కావాలని డిమాండ్ చేసింది. జూలై 1971లో మిజో హిల్స్ను కేంద్రపాలిత ప్రాంతంగా మార్చే ప్రతిపాదనను కేంద్ర ప్రభుత్వం స్వయంగా ప్రకటించింది. అందించింది. మిజో నాయకులు జూలై 1971లో షరతులతో కేంద్రపాలిత ప్రాంతంగా ప్రతిపాదనను అంగీకరించడానికి సిద్ధంగా ఉన్నారు.
మిజోరం కేంద్రపాలిత ప్రాంతం 21 జనవరి 1972న ఆవిర్భవించింది. మిజోరాంకు పార్లమెంట్లో రెండు సీట్లు, లోక్సభ, రాజ్యసభలో ఒక్కొక్కటి చొప్పున కేటాయించారు.
మిజోరాం రాష్ట్రం పుట్టింది: ఇందిరాగాంధీ మరణం తర్వాత అధికారాన్ని చేపట్టి రాజీవ్ గాంధీ భారత రాజకీయాల్లో కొత్త శకానికి నాంది పలికారు. లాల్దేంగా 15 ఫిబ్రవరి 1985న ప్రధానమంత్రిని కలిశారు. మునుపటి చర్చల సమయంలో పరిష్కరించలేని కొన్ని వివాదాస్పద అంశాలపై చర్చించారు.
మిజో సమస్య చాలా కాలంగా కొనసాగుతోందని న్యూ ఢిల్లీ భావించింది. అయితే మిజోరాంలో గౌరవప్రదమైన భారతీయ పౌరులుగా జీవించడానికి ఏకైక మార్గం ఆయుధాలను విడిచిపెట్టడడమేనని MNF విశ్వసించింది.
30 జూన్ 1986న MNF, కేంద్ర ప్రభుత్వం మధ్య కుదిరిన ఒప్పందం కుదిరింది. మిజోరాంకు రాష్ట్ర హోదా కల్పించేందుకు నిర్ణయించారు. MNF తరపున లాల్డెంగా, ప్రభుత్వం తరపున కేంద్ర హోంశాఖ కార్యదర్శి RD ప్రధాన్ సంతకం చేశారు. మిజోరాం ప్రధాన కార్యదర్శి లాల్ఖామా కూడా ఒప్పందంపై సంతకం చేశారు.
MNF వాలంటీర్లు అజ్ణాతం నుంచి బయటకు వచ్చి పర్వా, మర్పార ప్రాంతంలోతాత్కాలిక వెదురు గుడిసెల ఏర్పాటు చేసుకున్నారు. ఇందుకోసం వారు ఆయుధాలను ప్రభుత్వానికి అప్పగించారు. జూలైలో రెండు వారాల్లోపు మొత్తం 614 మంది కార్యకర్తలు ఆయుధాలను అప్పగించేశారు. వారి నుంచి ఎల్ఎంజీలు, రైఫిల్స్తో సహా పెద్ద మొత్తంలో చిన్న, పెద్ద తుపాకులు లభించాయి.
MNF తన ఒప్పందంలో భాగంగా హింసను విడిచిపెట్టడగా మిజోరాం స్థితిని పూర్తి స్థాయి రాష్ట్రంగా పెంచడానికి కేంద్రం ప్రయత్నాలు ప్రారంభించింది. మిజోరామ్కు రాష్ట్ర హోదా కల్పించడానికి రాజ్యాంగ సవరణ బిల్లు మరొకటి 5 ఆగస్టు 1986న లోక్సభలో ఆమోదించబడింది.
మిజోరాం రాష్ట్ర అధికారికీకరణ 20 ఫిబ్రవరి, 1987న జరిగింది. ఐజ్వాల్ పరేడ్ గ్రౌండ్లో ఏర్పాటు చేసిన బహిరంగ సభలో ప్రధాన కార్యదర్శి లాల్ఖామా రాష్ట్ర హోదా ప్రకటనను చదివి వినిపించారు. కొత్త రాష్ట్రాన్ని ప్రారంభించేందుకు ప్రధాని రాజీవ్ గాంధీ ఐజ్వాల్కు వెళ్లారు. హితేశ్వర్ సైకియా మిజోరం గవర్నర్గా నియమితులయ్యారు.
